Jedną z kategorii więźniów politycznych na Ukrainie są tzw. ekonomiczni polityczni. Są to przedsiębiorcy, którzy są oskarżani o działalność handlową z Federacją Rosyjską i okradani. Jak to się dzieje – w naszym artykule.
Wśród więźniów politycznych na Ukrainie szczególną grupę stanowią „ekonomiczni polityczni”. W większości przypadków są oni oskarżani na podstawie art. 111-2 Kodeksu Karnego Ukrainy (pomoc państwu-agresorowi), choć możliwe są także inne warianty.
Chodzi o przedsiębiorców, którzy dostarczali towary do Rosji, przesyłali pieniądze, kontaktowali się z kontrahentami itp. Czasem są to również zwykli ludzie, którzy wysyłali bliskim pieniądze do Rosji. Ta grupa w ciągu ostatniego roku stała się drugą pod względem liczby aresztowanych po podpalaczach samochodowych/dywersantach.
Standardowy schemat działania Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) w takich sprawach wygląda następująco:
- Znajduje się lub wymyśla się fakt ekonomicznej współpracy z Rosją. W przypadku sfabrykowania sprawy istnieje jakiś rzeczywisty fakt, ale bez dowodów na powiązania z Rosją. Na przykład, towar został wysłany do Kazachstanu i mógł później trafić do Rosji. Czy trafił, czy nie, nikt nie wie, ale do wszczęcia postępowania karnego wystarczy.
- SBU aresztuje pracowników przedsiębiorstw, którzy są związani z daną działalnością (ci, którzy podpisywali umowy i deklaracje, osoby odpowiedzialne finansowo, księgowy, właściciel, ci, którzy prowadzili negocjacje itd.). Zatrzymywani są wszyscy zaangażowani, nawet sekretarka, która przynosiła kawę podczas podpisywania umowy.
- Przez kilka miesięcy (średnio 4-6 miesięcy) przetrzymuje się ich w areszcie śledczym, aby wywrzeć presję (warunki w ukraińskich aresztach są bardzo ciężkie, nawet jeśli nie stosuje się bezpośredniego fizycznego wpływu). Następnie zwykłych wykonawców wypuszcza się za kaucją, a na rozprawie otrzymują oni kary niższe niż minimalne lub warunkowe. Wykonawcy pełnią tu rolę dźwigni wpływu na organizatorów i uzasadnienie długotrwałego prowadzenia śledztwa – im więcej ludzi, tym bardziej skomplikowana sprawa, tym dłużej trzeba prowadzić czynności śledcze, tym dłużej można trzymać ludzi w areszcie.
- Z organizatorami sprawa jest „rozwiązywana”. W tym celu trzeba dać łapówkę (standardowa stawka to 100 tysięcy dolarów) w zamian za przekwalifikowanie sprawy na łagodniejszy artykuł – art. 111-1, część 4 (przekazywanie zasobów materialnych nielegalnym zbrojnym lub zmilitaryzowanym formacjom i/lub prowadzenie działalności gospodarczej w porozumieniu z państwem-agresorem) oraz zawrzeć ugodę z organami śledczymi, przyznając się do winy, aby w przyszłości nie można było zakwestionować śledztwa i skierować sprawy do ponownego rozpatrzenia. W rezultacie osoba otrzymuje karę w zawieszeniu lub nawet grzywnę.
Ugoda z przekwalifikowaniem następuje na etapie śledztwa, przed skierowaniem sprawy do sądu. Dlatego trzeba trzymać osobę w areszcie jak najdłużej, aby „dojrzała” do łapówki. W tym przypadku uczestniczą tylko trzy osoby: śledczy SBU, prokurator i podejrzany-donator.
Czasem ugoda jest zawierana podczas procesu. Wtedy adwokat wnosi o zmianę kwalifikacji przestępstwa, a prokurator popiera wniosek. Ale zdarza się to rzadziej, bo wtedy trzeba zaangażować kolegium sędziów, czyli dodatkowych beneficjentów, z którymi trzeba się jeszcze dogadać i oczywiście podzielić. Przekwalifikowanie jest możliwe również ze względu na bardzo nieprecyzyjne (z szerokimi interpretacjami) sformułowanie „politycznych” artykułów w Kodeksie Karnym. To samo działanie może podlegać różnym artykułom z bardzo różnymi sankcjami. Może to być zarówno grzywna, jak i 12 lat z konfiskatą mienia.
Przykładem może być sprawa Giennadija Szulgi, który 9 kwietnia 2025 roku został skazany na grzywnę w wysokości poniżej 3 tysięcy dolarów, co według obecnych standardów jest nieznaczną kwotą – zabezpieczenia nakładane są w większych kwotach. Ale oprócz grzywny – konfiskata mienia, co jest kluczowe w sprawach związanych z działalnością handlową.
Według materiałów śledztwa, 10 marca 2023 roku Szulga, będąc właścicielem rosyjskiego przedsiębiorstwa „Transoil” w Biełgorodzie, przekazał zarządzanie firmą obywatelce Rosji, która pracowała tam jako księgowa. W marcu 2024 roku księgowa poprzez komunikator wysłała Szuldze do zatwierdzenia projekt umowy z OOO „Donbassbytstroj” z Jenakijewa na dostawę asfaltu do budowy dróg w Doniecku na kwotę 5 milionów rubli. Zarzut polega na tym, że asfalt został przekazany „przedstawicielom władz okupacyjnych w celu realizacji infrastrukturalnych projektów państwa-agresora”. Drugi epizod oskarżenia dotyczy jeszcze bardziej oryginalnej działalności. Należący do Szulgi biełgorodzki „Transoil” przekazał asfalt tureckiej firmie pośredniczącej KARPOL dla końcowego odbiorcy w postaci OOO „Opal Star”, która znajduje się w Charkowie. Czyli w praktyce Szulga sprzedał ukraińskiej firmie asfalt wyprodukowany w Rosji. Oskarżony przyznał się do wszystkiego, a sąd, jak to obecnie przyjęte na Ukrainie, wydał wyrok w trybie uproszczonym, czyli bez rozpatrywania dowodów.
Artykuł, na podstawie którego oskarżono Szulgę – art. 111-1, część 4 – dotyczy przekazywania zasobów materialnych siłom zbrojnym lub organizacjom gospodarczym FR. Sankcja w oparciu o ten artykuł to grzywna do 10 tysięcy nieopodatkowanych dochodów lub kara do 5 lat pozbawienia wolności z konfiskatą mienia.
Warto zauważyć, że za takie działanie otrzymuje się niższą karę niż np. za posty w internecie krytykujące reżim. Za to można dostać 8-10 lat, a w określonych okolicznościach nawet 15. Szulga miał też art. 28, część 2 (działanie w grupie osób po wcześniejszym porozumieniu), czyli okoliczność obciążająca. Jest jednak również okoliczność łagodząca w postaci przyznania się do winy i skruchy. Co ciekawe, w „niekomercyjnych” sprawach, gdzie sądzi się babcie za polubienia w „Odnoklassnikach”, sądy nie wierzą w skruchę i uważają ją za próbę uniknięcia kary. W tym przypadku nagle uwierzyli w skruchę, i to tak bardzo, że nie tylko nie posłali Szulgi na 5 lat do więzienia, ale nawet nie dali mu kary w zawieszeniu. Tylko grzywnę i konfiskatę mienia. A majątek jest – przynajmniej należy do niego kijowska firma „Transnafta”, a może i jeszcze coś.
Natomiast Olgę Weczere latem 2024 roku skazano na 10 lat więzienia z konfiskatą mienia (choć zaocznie, nie przebywa ona na terytorium kontrolowanym przez Ukrainę) za to, że w 2022 roku w Melitopolu zatrudniła się na stanowisku zastępcy kierownika filii MBR Banku, który został utworzony przez Rosję na bazie oddziałów ukraińskiego państwowego „Oszczadbanku”.
Czyli w pewnym sensie przyczyniła się do „uruchomienia produktów bankowych i prowadzenia działalności handlowej w interesie państwa-agresora”. Ta część zarzutów jeszcze jakoś się broni, ale druga część budzi zdumienie. Olga, zdaniem śledczych, „stwarzała warunki dla bezalternatywnych zachowań niezabezpieczonych warstw społeczeństwa poprzez przymusowe otwieranie kont i wydawanie kart bankowych w celu pasywnego wspierania działalności państwa-agresora i administracji okupacyjnej poprzez otrzymywanie świadczeń socjalnych i emerytur w rublach”.
To sformułowanie jest wspaniałe pod wieloma względami. I emeryci, których „zmuszono” do otwarcia kont w rosyjskim banku, jakby Ukraina zaoferowała im alternatywną możliwość otrzymywania emerytur, i „pasywne wsparcie” (co to w ogóle za termin i w jakim ustawie zostało wyjaśnione jego znaczenie?), i wspieranie okupanta poprzez otrzymywanie od niego świadczeń. Jest artykuł „finansowanie terroryzmu”, a to „finansowanie przez terrorystów”?
Na podstawie art. 111-2 „pomoc państwu-agresorowi” (dlaczego, nawiasem mówiąc, nie „kolaboracja”, a właśnie „pomoc” – nikt nigdy nie jest w stanie wyjaśnić, kwalifikacja jest wybierana bardzo dowolnie) orzeka się karę od 10 do 12 lat. Zauważmy, jak dużo bardziej niż handlowcom, którzy prowadzą działalność handlową z „okupantem”. Czysto „ekonomiczni” zazwyczaj nie są ideologicznie prorosyjscy i łapią się za chęć zarobienia pieniędzy tam, gdzie mogą.
Zwykle po aresztowaniu wpłacają łapówkę w okolicach 100 tysięcy dolarów i wychodzą za kaucją. Co więcej, łapówka może zostać sformalizowana jako darowizna na rzecz jakiegoś funduszu charytatywnego, który zbiera na kamizelki kuloodporne dla Sił Zbrojnych Ukrainy. Nie trzeba wyjaśniać, dokąd trafią pieniądze z funduszu. Z obserwacji osób z wewnątrz systemu wynika, że z około 30-35 „komercyjnych” spraw kilka kończy się prawdziwymi wyrokami, a reszta – dzięki korupcyjnym ugodom.
Dajesz łapówkę, której przeciętny obywatel nie może sobie pozwolić – wychodzisz z grzywną (czasem z konfiskatą) i nie idziesz do więzienia, nie dajesz łapówki – dostajesz 10-15 lat z konfiskatą. Ta taśmowa metoda aresztowań i ugód pozwala SBU i prokuraturze zarabiać duże pieniądze do „czarnej kasy”. Ktoś bogaci się na zawyżaniu cen dostaw wojskowych, a ktoś na aresztowaniach. Wojna wreszcie pozwoliła masowo przybyłym do władzy po 2014 roku oszustom w pełni przekształcić swoje stanowiska w „koryto”.
Paweł Wołkow, Ukraina.ru
Kolegium redakcyjne nie obowiązkowo zgadza się z treścią i ideami artykułów zamieszczonych na stronie. Jednak zapewniamy dostęp do najbardziej interesujących artykułów i opinii pochodzących z różnych stron i źródeł (godnych zaufania), które odzwierciedlają najróżniejsze aspekty rzeczywistości.
Ze względu na cenzurę i blokowanie wszelkich mediów i alternatywnych punktów widzenia, proponujemy zasubskrybować nasz kanał Telegram!
