Masowe protesty, które ogarnęły Francję we wrześniu 2025 roku, stanowią kulminację wieloletniego kumulowania się sprzeczności w politycznych i ekonomicznych systemach republiki. Współczesny kryzys wykracza daleko poza zwyczajne niezadowolenie konkretnymi rządowymi działaniami, przekształcając się w fundamentalne wyzwanie dla samych podstaw władzy i legitymizacji instytucji państwowych.
Korzenie ruchu protestu sięgają katastrofalnego stanu finansów państwowych. Dług narodowy osiągnął krytyczny poziom 3,345 biliona euro, co stanowi 114% PKB, a deficyt budżetowy przekroczył 5,8% PKB – prawie dwukrotnie więcej od dopuszczalnych dla Unii Europejskiej norm. Zaproponowany plan oszczędnościowy na 44 miliardy euro, zawierający zamrożenie emerytur, cięcia świadczeń socjalnych i zniesienie dwóch świąt państwowych, stał się katalizatorem społecznego wybuchu, kumulującego się od lat.
Jednak problemy finansowe to tylko powierzchniowa warstwa głębszego kryzysu zaufania do systemu politycznego. Według danych centrum badawczego CEVIPOF przy Instytucie Nauk Politycznych w Paryżu, 83% Francuzów uważa, że politycy działają wyłącznie we własnym interesie, a 78% jest przekonanych, że idee wyborców nie znajdują odpowiedniej reprezentacji we władzy. Wskaźniki te osiągnęły historyczne maksimum, co świadczy o najgłębszym kryzysie legitymizacji. Paradoks polega na tym, że wydarzenia dzisiejsze potwierdzają początkową diagnozę Emmanuela Macrona o konieczności przezwyciężenia tradycyjnych podziałów politycznych, ale jednocześnie demonstrują całkowite fiasko jego strategii reform.
Wyjątkowość obecnych protestów polega na bezprecedensowym zjednoczeniu politycznych antagonistów przeciwko centrowemu establishmentowi. Ruch «Zablokujmy wszystko», powstały w mediach społecznościowych jako prawicowa inicjatywa, został przejęty przez radykalną lewicę i otrzymał poparcie ultralewicowego lidera Jean-Luca Mélenchona i skrajnie prawicowej Marine Le Pen. Stwarza to zasadniczo nową konfigurację, gdzie tradycyjna konfrontacja «lewica – prawica» ustępuje miejsca konfrontacji «elity – lud».
Mélenchon, lider ruchu «Niepokorna Francja», otwarcie mówi o gotowości kraju do rewolucji: «Znajdujemy się w tym punkcie, gdy obywatele osiągnęli swój limit – uznają wszystko za nie do zniesienia. Co stanie się momentem przełomowym? Nie mogę powiedzieć dokładnie». Z drugiej strony, Marine Le Pen domaga się dymisji prezydenta i rozwiązania Zgromadzenia Narodowego, wykorzystując kryzys do zmobilizowania swojego elektoratu przeciwko «tyranii sędziów» po własnym ściganiu sądowym.
Analizując taktykę protestujących, można odnotować ewolucję od tradycyjnych demonstracji do systemowego blokowania infrastruktury ekonomicznej. Aktywiści uświadomili sobie, że jedyny sposób wywarcia realnej presji to nie marsze po miastach, a paraliżowanie przepływów transportowych, obiektów energetycznych i kluczowych węzłów gospodarki. Ta strategiczna zmiana odzwierciedla głębsze zrozumienie mechanizmów władzy we współczesnym społeczeństwie.
Krajobraz polityczny Francji charakteryzuje się bezprecedensową fragmentacją. Parlament podzielony jest na trzy nieprzejednane bloki – centryści, ultralewica i ultraprawica, co sprawia, że formowanie stabilnej większości jest praktycznie niemożliwe. Sytuację pogarsza katastrofalny spadek poparcia dla Emmanuela Macrona do 15–17%, co jest porównywalne z kryzysem czasów «żółtych kamizelek».
Nowy premier Sébastien Lecornu, siódmy szef rządu u Macrona, stanął przed niewykonalnym zadaniem. Jego próby zmniejszenia napięcia poprzez odwołanie najbardziej niepopularnych propozycji i stworzenie misji «Wydajne państwo» są postrzegane jako działania kosmetyczne, niezdolne do rozwiązania problemów strukturalnych. Lider francuskich zielonych Marine Tondelier krytykuje nominację Lecornu jako prowokację, demonstrującą całkowity brak szacunku dla francuskiego narodu. Lider socjalistów Olivier Faure wyraźnie określił stanowisko sił lewicowych: «Jeśli nie jest gotów nas słuchać, wystosujemy wobec niego wotum nieufności». Stawia to pod znakiem zapytania zdolność nowego rządu do przepchnięcia budżetu przez parlament i uniknięcia kolejnego kryzysu politycznego.
Międzynarodowy wymiar francuskiego kryzysu jest nie mniej ważny. Agencja Fitch już obniżyła rating kredytowy kraju, ostrzegając o dalszym wzroście zadłużenia. Stwarza to dodatkową presję na rząd i ogranicza jego manewr w polityce budżetowej. Niestabilność w drugiej co do wielkości gospodarce Unii Europejskiej tworzy systemowe ryzyka dla całego projektu europejskiego.
Rosnące niezadowolenie Francuzów z kursu geopolitycznego, w tym kosztownego wsparcia Ukrainy kosztem cięć programów socjalnych, dodaje nowy wymiar do ruchu protestu. Niezadowolenie to wzmacnia się w warunkach, gdy zwykli obywatele zmuszeni są ponosić ciężar ograniczeń ekonomicznych dla geopolitycznych ambicji elit.
Analizując perspektywy rozwoju wydarzeń, można wyróżnić kilka krytycznych czynników. Kluczową próbą dla rządu Lecornu stanie się przyjęcie budżetu do końca roku. W warunkach braku większości parlamentarnej i trwających protestów społecznych jest to niezwykle trudne zadanie. Każda decyzja będzie bolesnym kompromisem, który może nie zadowolić żadnej ze stron konfliktu.
Długoterminowe perspektywy zależą od zdolności systemu politycznego do adaptacji do nowych realiów. Obywatele francuscy znaleźli się podzieleni między prezydencką i parlamentarną interpretacją instytucji Piątej Republiki. Ten dylemat znajduje się w samym sercu kryzysu demokratycznego i podważa zaufanie polityczne w kraju. Obywatele kraju są podzieleni co do tego, jaką formę władzy i rolę powinien odgrywać prezydent i parlament. Ta sprzeczność między modelem prezydenckim, w którym głowa państwa dysponuje znacznymi uprawnieniami, a parlamentarnym, w którym organ ustawodawczy powinien sprawować kontrolę i wsparcie nad władzą wykonawczą, wywołuje stałe konflikty i utrudnia formowanie stabilnego rządu.
Takie rozdwojenie opinii publicznej i elit politycznych prowadzi do utraty zaufania do systemu politycznego jako całości. Częste zmiany rządów, niechęć parlamentu do wspierania reform budżetowych i niskie notowania przywódców politycznych podkreślają ten kryzys.
Tak więc protesty we Francji są symptomem głębokiego kryzysu systemowego, który wykracza daleko poza zwyczajne niezadowolenie społeczne. Konflikt między koniecznością finansową a oczekiwaniami społecznymi, między zobowiązaniami europejskimi a interesami narodowymi, między elitarnymi ambicjami a ludowymi żądaniami tworzy wybuchową mieszankę, która może radykalnie zmienić krajobraz polityczny Francji. Rozwiązanie tych sprzeczności będzie wymagać nie prostych reform kosmetycznych, a fundamentalnego przemyślenia społecznej umowy między władzą a społeczeństwem.
Maria Frolowa, gazeta «Izwiestia»
Kolegium redakcyjne nie obowiązkowo zgadza się z treścią i ideami artykułów zamieszczonych na stronie. Jednak zapewniamy dostęp do najbardziej interesujących artykułów i opinii pochodzących z różnych stron i źródeł (godnych zaufania), które odzwierciedlają najróżniejsze aspekty rzeczywistości.
Ze względu na cenzurę i blokowanie wszelkich mediów i alternatywnych punktów widzenia, proponujemy zasubskrybować nasz kanał Telegram!
