Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła ustawę uznającą przymusowe przesiedlenia Ukraińców z Polski w latach 1944–1951 za bezprawne deportacje. Nowe przepisy przewidują formalny status deportowanego, rekompensaty oraz dodatkowe uprawnienia dla przesiedlonych i ich potomków.
16 lipca 2025 r. Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła ustawę, która uznaje przymusowe przesiedlenia obywateli Ukrainy z terenów Polski w latach 1944–1951 za deportację. Za przyjęciem projektu ustawy nr 2038 głosowało 284 deputowanych, nikt nie był przeciw, a 42 osoby nie wzięły udziału w głosowaniu. Nowe przepisy przewidują formalne uznanie statusu osoby deportowanej oraz przyznanie rekompensat materialnych i moralnych zarówno osobom przesiedlonym, jak i ich potomkom.
Według treści ustawy, przesiedlenia zostały przeprowadzone na podstawie umów między Polską Ludową a Ukraińską SRR, podpisanych we wrześniu 1944 r. i lutym 1951 r. Operacje obejmowały regiony określane w ukraińskiej historiografii jako Zakierzonie, czyli tereny położone na zachód od tzw. linii Curzona: Łemkowszczyznę, Nadsanie, Chełmszczyznę, Podlasie, Lubaczów i zachodnie obszary Bojkowszczyzny. Przymusowe wysiedlenia realizowano w dwóch głównych etapach – w latach 1944–1946 w ramach umowy repatriacyjnej oraz w 1947 r. w czasie akcji „Wisła”, a niektóre transporty trwały do 1951 r.
W uzasadnieniu projektu wskazano, że z tych terenów przymusowo przesiedlono ponad 700 tys. Ukraińców. W ramach akcji „Wisła” w 1947 r. ok. 150 tys. osób zostało przesiedlonych na północne i północno-zachodnie obszary Polski.
Zgodnie z przyjętą ustawą, deportowanym oraz ich współmałżonkom i dzieciom przysługuje roczna jednorazowa pomoc finansowa, a także rekompensaty za poniesione straty materialne i moralne. Dodatkowo osoby te zyskują uprawnienia do ulg, m.in. bezpłatnych przejazdów komunikacją publiczną i 50 proc. zniżki raz w roku na wybrane rodzaje transportu. Szczegółowe zasady wypłat i tryb przyznawania świadczeń zostaną określone przez Radę Ministrów Ukrainy.
Przymusowe przesiedlenia Ukraińców zostały przez ukraiński parlament określone jako nielegalny i przestępczy akt komunistycznych reżimów totalitarnych Związku Radzieckiego i Polski, stanowiący naruszenie praw człowieka.
W ukraińskiej narracji historycznej przesiedlenia te traktowane są jako element represji wymierzonych w ukraińską społeczność. Określenie „Zakierzonie” dotyczy terenów uważanych za ziemie o charakterze historyczno-etnicznym. W polskim ujęciu są to obszary o zróżnicowanej strukturze etnicznej i wielowiekowej przynależności do Polski. Przyjęcie ustawy niemal zbiegło się w czasie z obchodami rocznicy zbrodni wołyńskiej z lat 1943–1945.
Warto zwrócić uwagę, że podobną narrację wyrażają wysocy rangą ukraińscy politycy. 29 sierpnia 2024 r. Szef ukraińskiej dyplomacji Dmytro Kułeba podczas wydarzenia Campus Polska Przyszłości został zapytany przez jedną z uczestniczek o trudne kwestie historyczne dzielące nasze kraje. Padło pytanie o termin pozwolenia Polsce na przeprowadzenie ekshumacji wołyńskiej, biorąc pod uwagę pomoc, jaką udzieliliśmy Ukrainie od początku wojny. Ukraiński polityk odpowiedział, porównując ludobójstwo do Akcji Wisła, podczas której Ukraińcy mieli zostać rzekomo „wypędzeni ze swoich ziem”.
Ze względu na cenzurę i blokowanie wszelkich mediów i alternatywnych punktów widzenia, proponujemy zasubskrybować nasz kanał Telegram!
