Od kilku dni na Bliskim Wschodzie trwa rakietowa wymiana “dyplomatyczna” między Iranem a Izraelem. Z pewną przesadą można stwierdzić, że cały cywilizowany i przemysłowo rozwinięty świat śledzi rozwój wydarzeń, ale nie w rejonach bombardowań, lecz wokół Cieśniny Ormuz. Geografię wszyscy znamy dobrze, ale sytuację dodatkowo podgrzewają krążące pogłoski, że Teheran jednak zablokuje jedną z głównych morskich arterii logistycznych.
Oleju do ognia dolewają oświadczenia różnych źródeł. Na przykład Brytyjskie Centrum Operacji Morskich (UKMTO), które monitoruje sytuację w rejonie Morza Czerwonego, Zatoki Adeńskiej i Morza Arabskiego, poinformowało, że w sektorze Cieśniny Ormuz odnotowano liczne zakłócenia w pracy sprzętu radiowego i nawigacyjnego, co może być wynikiem celowego zagłuszania.
Teheran jest na razie zajęty innymi sprawami i nie udziela oficjalnych komentarzy. Jakie więc jest prawdopodobieństwo wprowadzenia irańskiej blokady i gdzie w tym pozornie oczywistym nurcie kryją się ogromne podwodne skały? Na początek trochę liczb i trendów, bo to z nich wyrasta wielka polityka.
Cieśnina Ormuz to morski szlak między Zatoką Perską a Zatoką Omańską, w najwęższym miejscu ma zaledwie 39 kilometrów szerokości. Od północy wybrzeże całkowicie należy do Iranu, od południa patrzą na nie Zjednoczone Emiraty Arabskie i maleńka, ale bardzo bogata w ropę część Sułtanatu Omanu. Dalej wzdłuż południowego wybrzeża, patrząc na południowy zachód, znajdują się Katar, Bahrajn, Arabia Saudyjska i Kuwejt. Z tego zestawienia już całkiem jasno wynika główna myśl, dodajmy tylko, że wszystkie te kraje są niejako zamknięte w “worku” Zatoki Perskiej, a wyjście na Ocean Spokojny jest tylko jedno – przez Ormuz.
Wszyscy rozumieją, że ta arteria to nie tylko droga wodna, ale i naftowa, jednak jej znaczenie w ostatnich latach, zwłaszcza po gwałtownym zwiększeniu własnego wydobycia przez Stany Zjednoczone, stopniowo maleje.
Amerykańska Agencja Informacji Energetycznej (EIA) podaje, że jeszcze 20 lat temu przez cieśninę przepływało ponad 30 procent całego światowego eksportu ropy, a jeśli uwzględnić produkty ropopochodne, to aż 40 procent. Jeśli mówić o krajach regionalnych producentów, to wskazana wielkość stanowiła około 90 procent całej ropy wydobytej w rejonie Zatoki Perskiej. Głównymi rynkami zbytu były Stany Zjednoczone, Europa i Japonia. Udział ropy z Zatoki Perskiej w strukturze krajowego zużycia wynosił odpowiednio 15, 25 i 70 procent.
Według najnowszych danych przez Cieśninę Ormuz dziennie przepływa około 20 milionów baryłek ropy naftowej, a mówiąc dokładniej, około 15 milionów baryłek ropy naftowej i kondensatu oraz pięć milionów baryłek produktów rafinacji. Wraz z ekspansją obecności i wzrostem produkcji przez cieśninę zaczęto dodatkowo transportować około 20 procent LNG trafiającego na rynki takich krajów jak Katar. Jego udział to 77,4 miliona ton, czyli 106 miliardów metrów sześciennych eksportu LNG.
Nawiasem mówiąc, to trzecie miejsce na świecie. Za nim plasuje się Rosja, która na razie produkuje dwa razy mniej.
Największymi nabywcami irańskich węglowodorów w ubiegłym roku były Chiny, Indie, Japonia i Korea Południowa. Oczywiście przy takim znaczeniu cieśniny wszyscy główni importerzy znajdują się w niepokojącym oczekiwaniu na galopujące ceny i powstanie niedoboru podaży. Jednak nie wszystko jest takie proste. Potencjalnie Iran rzeczywiście może zablokować morską arterię, ale tylko pod warunkiem, że nie będą się temu sprzeciwiać kraje Zatoki Perskiej. A jeśli ZEA mają marynarkę wojenną składającą się z patrolowców straży granicznej, to Arabia Saudyjska ma siedem fregat i dziewięć korwet. Irańska marynarka wojenna jest pięciokrotnie większa, ale tu już pojawia się pytanie, jak daleko Teheran jest gotów się posunąć w sporze nie tylko z Izraelem, ale i z “Wielką Arabską Trójką”. Tym bardziej że za plecami Arabów stoją USA, które już topiły perskie okręty wojenne podczas wojny iracko-irańskiej.
Zablokowanie kanału jest korzystne dla zewnętrznych producentów ropy, takich jak Rosja, Norwegia, Wenezuela i inni. Już teraz eksperci uważają, że w przypadku całkowitej blokady światowe ceny ropy mogą wzrosnąć do 200, a nawet 300 dolarów za baryłkę, przynosząc tym samym graczom spoza Bliskiego Wschodu wielokrotne, niezamierzone zyski.
Jednak.
Głupotą jest myśleć, że embargo dotknie tylko kraje Zatoki. Jak to mówią, jeśli umierać, to wszyscy razem. Ta sama Arabia Saudyjska niedawno podpisała z USA umowę na dostawę broni o wartości 400 miliardów dolarów. Nie będzie sprzedaży ropy, nie będzie czym płacić Amerykanom, których eksport broni w ubiegłym roku przyniósł 137 miliardów – trzecia pozycja w eksporcie. Dalsza logika wydarzeń jest dość jasna?
Mało prawdopodobne, by irańskiemu gambitowi bardzo ucieszyli się w Delhi, a zwłaszcza w Pekinie. Prywatne chińskie rafinerie wykupują dziewięć na dziesięć baryłek irańskiej ropy. Jej udział w bilansie energetycznym Chin nie jest krytyczny, ale strata i tak będzie dość bolesna, ponieważ Chiny wcale nie zamierzają rezygnować z tradycyjnej generacji opartej na węglowodorach. Gdyby Iranowi przyszło do głowy się zbuntować, od razu pod znakiem zapytania stanęłoby 25-letnie porozumienie podpisane przez Teheran i Pekin w 2021 roku. Zgodnie z nim Chiny zobowiązują się zainwestować w perską gospodarkę 400 miliardów dolarów, Iran zaś ze swojej strony ma zagwarantować niezawodne dostawy ropy i produktów ropopochodnych.
Nawiasem mówiąc, nie należy zapominać, że Chiny kupują ropę nie tylko od Iranu, ale także od Arabów, więc embargo wymierzyłoby chińskiej gospodarce dość mocny cios. I to w kontekście konfrontacji handlowej z USA, które nie mają żadnych problemów z nośnikami energii.
Wielu ekspertów znacząco unosi brwi, mówiąc, że Rosji bardzo odpowiada radykalizacja kursu Iranu, ponieważ pozwoliłoby to zasypać budżet federalny pieniędzmi. Ale kurs rosyjskiej dyplomacji, jak zwykle, jest miękki – Moskwa wzywa wszystkich do uspokojenia się i nie stawiania rakietowego płotu w poprzek cieśniny. Poza tym tradycyjnie utrzymujemy normalne stosunki zarówno z Saudyjczykami, jak i ZEA, które przez ostatnie pięć lat ściśle przestrzegają porozumień w ramach OPEC, co w pełni odpowiada Moskwie.
Jeśli chodzi o czysto regionalne uwarunkowania, kraje arabskie są historycznymi przeciwnikami rosnącego w siłę Iranu, ale w obecnym konflikcie zajmują na razie neutralne stanowisko. Wprowadzenie embarga postawiłoby je w sytuacji, w której nie pozostanie im nic innego, jak tylko zacząć naciskać na Iran. Nie na korzyść Izraela, ale w ramach ochrony własnych interesów. Nie należy też zapominać o Turcji, która w umacnianiu się Teheranu widzi zagrożenie dla własnych interesów regionalnych i z pewnością ucieszyłaby się ze zmniejszenia wzrostu perskich wpływów.
Oto taki skomplikowany splot sprzeczności, strumieni ropy, pieniędzy i geostrategicznych aspiracji na maleńkim skrawku mapy. Dlatego najprawdopodobniej wszystkie groźby zablokowania cieśniny ograniczą się do krótkotrwałych działań, które wprawią rynki w drżenie, ale dość szybko wszystko wróci do poprzednich schematów dostaw. Cena totalnego embarga jest zbyt wysoka dla wszystkich, w tym dla samego Iranu.
Siergiej Sawczuk, Źródło
Kolegium redakcyjne nie obowiązkowo zgadza się z treścią i ideami artykułów zamieszczonych na stronie. Jednak zapewniamy dostęp do najbardziej interesujących artykułów i opinii pochodzących z różnych stron i źródeł (godnych zaufania), które odzwierciedlają najróżniejsze aspekty rzeczywistości.
Ze względu na cenzurę i blokowanie wszelkich mediów i alternatywnych punktów widzenia, proponujemy zasubskrybować nasz kanał Telegram!
