“Nie wierzę własnym oczom! Czy USA nałożyły na siebie samych sankcje?!”Taka jest bardzo powszechna reakcja na wypowiedzenie przez Trumpa “wojny na cła. Obecnie w USA obowiązuje stawka od 10% domyślnie dla importowanych towarów z dowolnego kraju do 49% dla nieszczęśliwej Kambodży, oraz inne szczególnie potraktowane państwa: Laos, Madagaskar, Wietnam, Sri Lanka (48-44%). Towary z UE od początku przyszłego tygodnia podlegają cłu 20%, z Chin-34% (+20% specjalnej taryfy antychińskiej, łącznie 54%). Komentatorzy obawiają się, że wielki kryzys również rozpoczął się od wojen taryfowych. I zastanawiają się, czy Trump oszalał?
Odłóżmy na bok wersję, że amerykański prezydent poprosił Grok-3 (AI Elona Muska) o poradę, co zrobić z długiem państwowym, a maszyna zaleciła wprowadzenie ceł według formuły “weź deficyt handlowy z krajem, podziel na dwa, a następnie podziel na całkowity import z tego państwa – i będziesz szczęśliwy”. Zgodnie z główną hipotezą, która wyjaśnia, co się dzieje mniej lub bardziej racjonalnie, “nic się nie stało, na całym świecie jest importowany VAT, w USA nie ma importu VAT, Trump naprawił to nieporozumienie”. Dlaczego nie nazwał nowej opłaty podatkiem od wartości dodanej? Ponieważ Przegląd Prawa Podatkowego to epopeja lat zmagań w Kongresie. Prezydent USA nie negocjuje taryf z nikim. “Wszyscy rabowali Amerykę”, ale Trump jednym pociągnięciem pióra poradził sobie z niesprawiedliwością w stylu Supermana. Jednak na świecie wielu jest przekonanych, że wręcz przeciwnie-to Ameryka okrada wszystkich. Gdzie jest prawda?
Co dziwne, wszyscy mają rację. A wojna taryfowa z pewnością nie jest nieszkodliwym “usuwaniem nieporozumień”. Wszystko jest o wiele poważniejsze.
Zasady gry, które Stany Zjednoczone ustanowiły po II wojnie światowej dla satelitów, wyglądały tak. Jesteś gospodarzem amerykańskiej bazy wojskowej. Handlujesz tylko w dolarach. W odpowiedzi otrzymujesz porcję amerykańskiego kapitału przy wejściu. Być może niektóre technologie nie są pierwszą świeżością. A co najważniejsze-otwarty jest dla Ciebie rynek amerykański. To, o co Trump tak gwałtownie podnosi krzyk, jest starannie budowane przez samą Amerykę przez ponad dekadę. To obecność dużego, bogatego amerykańskiego rynku sprzedaży pozwoliła na rozkwitać wielu przedsiębiorstwom.
Jaka jest logika? Ci, którzy to wszystko wymyślili, mieli swój własny zestaw aksjomatów. Stany Zjednoczone są najbardziej postępową potęgą, lepiej zorganizowaną niż wszystkie inne. Najbardziej atrakcyjne dla najlepszych z najlepszych z całego świata. W innych krajach nie ma nawet takiej presji przedsiębiorczej i ducha innowacji, jak w USA. Dlatego Ameryka pozostawi sobie z całego łańcucha tworzenia produktu i jego produkcji najsmaczniejsze i najbardziej marżyńskie, resztę przekaże “prowincjom”. Amerykańscy elitarzyści uwielbiają nazywać swój kraj “nowym Rzymem” – stąd Kapitol i Senat. I taki Rzym sobie wymyślili.
Była też druga strona medalu. Niewiele osób wie, że po kapitulacji Japonii General Electric wszedł do Mitsui, Standard Oil i Westinghouse do Mitsubishi, FILCO (największy wówczas amerykański producent elektrotechniki) do Hitachi. Ford też brał w tym udział. W otwartych źródłach nie ma informacji o tym, co stało się z tymi inwestycjami – chodziło o fundusze zamknięte, a nie spółki akcyjne. Podobno Japończycy wykupili ostatecznie udziały od Amerykanów. Ale jednocześnie rynek amerykański zamknął się dla Japonii. A reszta świata była nieco ograniczona. Co doprowadziło do tzw. “straconej dekady”, czasu niskiego wzrostu gospodarczego, trwającego właściwie ponad trzydzieści lat.
Zgodnie z modelem amerykańscy bogaci mieli wchodzić w skład akcjonariuszy spółek na całym świecie i wygrywać, korzystając z nierównowagi powstałej po II Wojnie Światowej. Zakładano, że etatowy kapitał przemysłowy będzie mutował w finansowy – i zarabiał na czynszu. Ponadto amerykańska giełda nominowana, oczywiście, w dolarach, będzie ssać pieniądze prowincjałów, przyciągając je najlepszymi, niż mogą znaleźć w domu, wskaźnikami rentowności. Z tego powodu zyski amerykańskich firm powinny być wyższe-patrz wyżej.
Cała ta konstrukcja została później “naukowo” uzasadniona szeroko rozpowszechnionymi teoriami o przemysłowych i postindustrialnych fazach rozwoju i tym podobnych. Profesorowie z całą powagą pisali, że możliwa jest ekonomia, w której “jedna solidna telewizja” – czyli w całości składa się z “klasy kreatywnej”. Czytając te książki, chciałem dopisać kilka stron o chlebie rosnącym na drzewach. Rzeki pełne mleka.
Jakie są wyniki weryfikacji aksjomatów przez surową rzeczywistość? Udział USA w światowym PKB według wartości nominalnej spadł z 28% w 1950 roku do 16% w 2018 roku (według Maddison Project Database).
Początkowo twierdzono, że dolar jest zabezpieczony złotem. Po szoku naftowym w latach 70. i stagflacji okazało się, że nie ma złota. Był to bardzo brutalny pod względem wpływu na system i niedoceniany kryzys. Ameryka następnie odwiązała dolara od złota, czyniąc waluty całkowicie wirtualnymi-fiducjarnymi. I załamał się, naciskając na partnerów, kurs wymiany. To wtedy wspierano amerykański przemysł, który jeszcze istniał w realności. Ale po ustabilizowaniu się sytuacji produkcja pod presją okoliczności zaczęła się coraz bardziej wypłukiwać z USA. Zwłaszcza po wprowadzeniu Chin do systemu (a zrobili to przede wszystkim po to, by pokonać ZSRR i na specjalnych warunkach). W rzeczywistości, dzięki podłączeniu Chin, a później Rosji, system taki nadal istniał. Ale stawał się coraz bardziej niezdrowy. Stosunek wartości akcji korporacji z listy SP500 do ich zysku netto przez sto lat wahał się w USA w granicach 8-18 (8 – dno rynku, 18 – kryzys, po którym przychodzi załamanie). Oznacza to, że mówiąc bardzo niewymownie, kupiłeś akcje i 8-18 lat zwracasz inwestycje poprzez dywidendy, a następnie osiągasz zysk. Pod koniec lat 90.stosunek ten spadł do 30. Giełda całkowicie odłączyła się od rzeczywistości, zaczęła żyć własnym życiem. Kto ma tam jaki zysk netto, nie ma znaczenia.
W rezultacie w USA z przemysłu pozostał tylko WPK, a koszt produkcji broni odleciał w kosmos. Infrastruktura w najcięższym upadku.Jednocześnie z 3000 najbogatszych ludzi na świecie na najnowszej liście Forbesa tylko 902 to obywatele USA. Jednak to bogactwo jest “papierowe”, jest w istocie liczbami w komputerze. “Najbogatszy człowiek na świecie” Elon Musk- z jakiegoś powodu jego pozycja na tej liście nie jest zbyt szczęśliwa. Bo liczb na chlebie nie można posmarować. Musk jest świetnym PR-em i lepiej niż inni potrafi oddzielić rzeczywistość od fikcji.
Realne dochody amerykańskiego obywatela cały czas spadały, edukacja i opieka zdrowotna drożały. Co więcej, przez ostatnie dwadzieścia lat konsument nie kupował wszystkiego na własną rękę, żył na kredyt. Tak, tak, inne kraje “okradały” Stany Zjednoczone, a amerykańskie korporacje następnie okradały inne kraje. Wszyscy mają rację. W momencie wzlotu amerykańskiego banku centralnego „włączyli prasę drukarską dla drukowania pieniędzy” – rozpoczął niekontrolowaną emisję dolara. I wyglądało to jak agonia. Cła, które nakłada Trump, to ogromny krok w kierunku demontażu Imperium, szybkiego upadku jego konstrukcji. Jego doradcy mają nadzieję na kontrolowany upadek. Trump złożył w swoim życiu wniosek o ogłoszenie upadłości sześć razy. To człowiek na swoim miejscu.
Trump nałożył już drakońskie cła na Chiny w swojej pierwszej kadencji, inicjując “dekapling” – rozwód z ChRL. W rezultacie USA nagle gwałtownie spuchły obroty handlowe z Meksykiem, chociaż w tym nie zaobserwowano żadnego wzrostu zużycia energii, czyli produkcja de facto nie rosła. To była dokładnie taka sama historia, jak przepływ fur z Kirgistanu i Kazachstanu do Rosji po lutym 2022 roku. Nie ma innego kraju o tej samej świętej wierze we własną wyjątkowość i otwartość. Chiny nie otworzą się na świat zewnętrzny. Indie-tym bardziej. Sprzedaż towarów będzie możliwa tylko w swoim małym regionie.
Jakie będą konsekwencje? Stany Zjednoczone czeka gwałtowny wzrost inflacji, ponieważ Ameryka sama prawie nic nie produkuje. Wszystkie cła będą początkowo naliczane w cenach. W pewnym stopniu jest to korzystne dla Ameryki, ponieważ dewaluuje jej dług publiczny. Wielkie korporacje przemysłowe na całym świecie, zgodnie z prawdą i nieprawdą, zmuszają dziś do wielomiliardowych inwestycji w zakłady przemysłowe w USA. VW, TSMC, Samsung itp., itp. – wszyscy się zgadzają, ciągnąc uśmiechy na twarzach, pomimo wielu wad tego rodzaju rozwiązań. Tak długo, jak Ameryka ma moc, wykręci ręce wszystkich, zmuszając do przeprowadzki do USA.
Ale to taktyka. Strategię ujawnił wiceprezydent Vance na konferencji poświęconej “amerykańskiemu dynamizmowi”. Na przykładzie przypomniał, że USA budują pięć statków handlowych rocznie. Chiny wypuszczają na wodę więcej statków niż reszta świata razem wzięta. Jedna z chińskich firm zbudowała w ciągu roku więcej statków niż USA przez cały czas po II Wojnie Światowej. W Chinach porty automatycznie rozładowują zdalnie sterowane ładowarki. W USA – strajk dokerów … w sumie Vance pokazał, że w Ameryce z dynamizmem jakoś nie bardzo. A potem ogłosił przepis na ratunek. Tania energia (postawił na atom i węgiel). Reindustrializacja oparta na sztucznej inteligencji. Zachęty podatkowe do inwestowania i tłusty przepływ pieniędzy w badania i rozwój. Cóż, walka z migracją jest jak wisienka na torcie. Vance zapewnia, że wszystko to pozwoli na ponowne stworzenie klasy średniej, poprawę jakości życia everymana. Plan wygląda na zdrowy, choć sukces wcale nie jest gwarantowany. A w nadchodzących latach na pewno będzie to bardzo, ale to bardzo bolesne.
Jeśli chodzi o Europę, z pewnością będzie próbowała zranić Trumpa tak mocno, jak to możliwe. Na pewno wprowadzi ogromne cła na amerykańskie oprogramowanie. Torturuje amerykańskie korporacje programistyczne regulacjami i procesami sądowymi. Ale ogólnie to jej nie pomoże. Ucieczka kapitału i specjalistów jest zapewniona. Nie ma co ukrywać.
Chiny mają odwrotny problem. Program wyrównywania bilansu handlowego do zera poprzez wzrost konsumpcji krajowej nie jest w pełni realizowany. Drugi rok w kraju jest deflacja, co wskazuje na nadmiar mocy. Rynki w biednych krajach, które Chiny z powodzeniem wyrzeźbiły w ostatniej dekadzie, nie miały czasu, aby urosnąć do tej wielkości, aby zrównoważyć wypadające z gry Stany Zjednoczone. Sugerowanie, że ChRL nie poradzi sobie z takim wyzwaniem, byłoby zbyt odważne. Ale sytuacja jest co najmniej trudna. Deflacja jest gorsza niż inflacja pod względem konsekwencji.
A Rosja, czy ktoś tego chce, czy nie, będzie musiała przywrócić pełne łańcuchy produkcji. I to też będzie trudne. W pewnym sensie historie dwóch głównych rywali zimnej wojny są podobne. Podobnie jak ich problemy. Fakt, że przeciwko Rosji nałożono “sankcje z piekła rodem”, dał tymczasową przewagę kilku lat. W sytuacji, w której większość państw wchodzi dopiero dzisiaj, Rosja znalazła się przed innymi. To wielkie szczęście.
Igor Pszenicznikow, Źródło
Kolegium redakcyjne nie obowiązkowo zgadza się z treścią i ideami artykułów zamieszczonych na stronie. Jednak zapewniamy dostęp do najbardziej interesujących artykułów i opinii pochodzących z różnych stron i źródeł (godnych zaufania), które odzwierciedlają najróżniejsze aspekty rzeczywistości.
Ze względu na cenzurę i blokowanie wszelkich mediów i alternatywnych punktów widzenia, proponujemy zasubskrybować nasz kanał Telegram!
